İnmemiş Testis (Kriptorşidizm)

İnmemiş Testis (Kriptorşidizm)

İnmemiş Testis Nedir?

Erkek üreme hücresi olan spermin sağlıklı bir şekilde üretilebilmesi için vücut sıcaklığına (36-37 °C) maruz kalmaması gerekir. Bu nedenle vücudumuzdan ~2-3 °C daha serin olan testis torbası (Skrotum) içerisinde bulunması ve muhafaza edilmesi gerekir.

Erkeklerde sperm üretimi ve testosteron (Erkeklik hormonu) salgılanmasından sorumlu olan testislerin torbada bulunmamasına inmemiş testis denilir. Bu bebeklerin çoğunda genellikle tek tarafında inmemiş testis gözlenir. Ancak bazı bebeklerde her iki testis te inmemiş olabilir.

Bir erkek çocuğunun anne karnındaki gelişim sürecinde testisler önce karın içinde oluşur, oluşan testisler sonrasında zamanla karın içinden göç ederek önce kasıklara oradan da torbaya iner. Testisler bu göç sürecinde meydana gelen aksaklıklar nedeniyle iniş yolu boyunca herhangi bir noktada (Karın içinde veya kasık bölgesinde) takılı kalabilir. İnmemiş testisin nedenleri tam olarak bilinmemekle beraber yapılan çok sayıda çalışma sonucuna göre, testis inişinin bazı hormonal, mekanik, çevresel faktörler ve genetik bozukluklar tarafından etkilenebileceği düşünülmektedir. 

Miadında (Zamanında) doğan erkek bebeklerin %1-5'inde görülür. Erken doğan bebeklerde ise bu oran daha yüksektir. Doğumda saptanan inmemiş testislerin %70'i 1 yaşına kadar inmiş olur ve bir yaşında bu oran %1'e geriler. 

İnmemiş Testis Belirtileri Nelerdir?

İnmemiş testisin en önemli belirtisi torba içerisinde testisin görülmemesi veya hissedilmemesidir. Testis inmemişse problemli tarafta torba boş, daha az gelişmiş-küçük görünür ve çizgilerinde silinme olur.

Ebeveynler çocuk uykudayken ya da sıcak ortamdayken el yardımıyla testisleri kontrol etmelidir. Temas esnasında testisin sert bir doku şeklinde ele gelmesi gerekmektedir. Kontrolde ele gelen bir şey yoksa bir hekime danışılmalıdır. 

İnmemiş Testis Tanısı Nasıl Konulur?

İnmemiş testiste temel tanı yöntemi ilgili uzman doktor tarafından dikkatli bir şekilde yapılan fizik muayenedir. Uzman doktor muayene sırasında torbayı, kasık bölgesini ve kasık kanalını dikkatlice muayene ederek inmemiş bir testisi tespit edebilir. Testis belirtilen bölgelerde tespit edilebilir ancak bazı hastalarda testis karın içinde kalmış olabilir.

İnmemiş testisin muayene ile tespit edilemediği durumlara nonpalpabl (Ele gelmeyen) testis denilir. İnmemiş testislerin yaklaşık %20’si ele gelmeyen testistir. Bu tür durumlarda ultrason veya MR gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanılabilir. Ancak görüntüleme yöntemlerinin duyarlılığının düşük olması nedeniyle ele gelmeyen testis için görüntüleme yapılması önerilmemektedir. Bu gibi durumlarda herhangi bir görüntüleme yapmadan laparoskopi dediğimiz kapalı ameliyat ile hem teşhis hem de tedavisi yapılır.

Yenidoğan döneminde, genital sistem muayenesi sırasında mutlaka inmemiş testis muayenesi yapılmalıdır. Muayenede testisin yerinde olmaması durumunda birkaç olasılık söz konusudur:

Retraktil (Utangaç) Testis: Muayene sırasında inmemiş testisle en sık karıştırılan durum utangaç testistir. Testisin ısı farklılıkları veya travma gibi durumlarda geçici olarak torba dışına (Kasığa doğru) çekilmesi normal bir reflekstir. Bazı çocuklarda bu refleks abartılı olabilir ve bu nedenle testis sık sık torba dışına çıkabilir. Utangaç testis tedavi gerektiren bir durum değildir, ancak ergenlik dönemine kadar takip edilmesi gerekmektedir.

Kasık Bölgesindeki İnmemiş Testis: İnmemiş testislerin en sık bulunduğu bölge kasıklardır. Kasık kanalı içinde veya kanalın hemen dışında testis ele gelebilir. 

Ektopik Testis: Testis normal iniş yolu üzerinde bir noktada bulunmayıp, farklı bir yerleşim gösterir. Anüsün ön kısmı, kasık, penis kökü ya da karşı torba yerleşimleri olabilir.

Testisin Yokluğu: Testis ya anne karnındaki dönemde hiç oluşmamıştır ya da oluştuktan sonra meydana gelen damarsal bozukluk nedeniyle testis kaybolması (Vanishing testis) söz konusudur. 

Karın İçindeki İnmemiş Testis: Elle muayenede ne torbada ne de kasıkta bulunamayan testis söz konusudur. Tüm inmemiş testisli bebeklerin % 5-10’unda görülür.

Testis Erimesi (Atrofi): Testis önceden mevcut olduğu halde daha sonra ortaya çıkan bazı olası problemler (Damarlarda tıkanma, burulma vb.) nedeniyle testis erimesi meydana gelmiştir. Yapılan ameliyatta bu hastalarda sperm kanalının torba içinde ya da kasık kanalının bir noktasında son bulduğu görülür. Bu durumda da sperm kanalının ucundaki artık dokuların çıkarılması önerilir.

İnmemiş Testis Ne Zaman ve Nasıl Tedavi Edilir?

Hayatın ilk 3-6 ayında inmemiş testislerin bir kısmı kendiliğinden iner, 6 ay ile 1 yaş arasında az da olsa iniş devam eder. Doğumda saptanan inmemiş testislerin %70'i 1 yaşına kadar inmiş olur. Bu nedenle yenidoğan döneminde inmemiş testis tespit edilen bebeklerin 6 ay-1 yıl boyunca testisin kendiliğinden inip inmeyeceği açısından takibi edilmeli, bu sürede kendiliğinden inmezse ameliyat yapılmalıdır. Günümüzde inmemiş testis cerrahisinin 6 aylıktan sonra, tercihen 1 yaş civarında yapılması önerilmektedir. 1 yaşın üzerinde tespit edildiğinde cerrahi için beklemeye gerek yoktur. 6 ay-1 yaş üzerinde tedavi edilmeyen inmemiş testisler zarar görmeye başlar.

İnmemiş testis tedavisinin amacı; sperm yapımının bozulmasını önlemek (Kısırlığı önlemek), testis tümörü gelişme riskini azaltmak, testisin gelecekteki muayenesini kolaylaştırmak, inmemiş testise eşlik eden kasık fıtığını onarmak ve testis torsiyonu (Testisin kan dolaşımı bozulacak şekilde sapı etrafında dönmesi) riskini ortadan kaldırmaktır.

İnmemiş testisin tek tedavisi cerrahi tedavidir. Eskiden çeşitli hormon tedavileri uygulanmıştır ancak yararından çok zararı görüldüğü için günümüzde terk edilmiştir. 

İnmemiş testis için yapılan ameliyat orşiopeksi olarak adlandırılır. Cerrahi tedavide; testis ele geliyorsa kasık bölgesinden yapılan bir kesiyle (Açık cerrahi) testis bulunduğu yerden torbaya indirilir ve yerine sabitlenir. Testis ele gelmiyorsa laparoskopik (Kapalı ameliyat) cerrahiyle tek aşamada veya birkaç aşamada testis torbaya yerleştirilir. 

Ele gelmeyen testis durumunda testis hiç oluşmamış olabilir veya bir artık doku olarak karın içinde-kasık bölgesinde bulunabilir. Operasyon sırasında bulunan testis az gelişmiş, anormal veya kalıntı şeklinde ise bu gibi durumlarda testis dokusu cerrah tarafından çıkarılır.

İnmemiş testis, genellikte kasık fıtığıyla birliktelik gösterir. İnmemiş testis ameliyatı sırasında fıtık onarımı da yapılmaktadır. 

Ameliyat hazırlığı olarak sadece basit kan testleri yeterli olmaktadır. Ameliyat, genel anestezi altında yapılmaktadır. Genellikle ameliyat sonrası aynı gün hasta taburcu edilir.

İnmemiş testis ameliyatı sonrası hastalar, testisin yerinde durup durmadığı, gelişmesine devam edip etmediği, işlevini yerine getirip getirmediği açısından çocuk cerrahı tarafından takip edilir.